Als ik het goed begrijp, moet ik ‘meneer’ tegen Anouk zeggen vanaf het moment dat ze, na een veelbewogen en in alle opzichten vruchtbare carrière, in de overgang belandt. Maar er zijn tegenwoordig veel dingen die ik niet meer zo goed begrijp. Nog afgezien van de grotere levensvragen, zoals waarom de Russische oppositie massaal voortijdig aan mysterieuze kwalen bezwijkt in binnen- én buitenland.

Neem nou die suikertaks bijvoorbeeld: het zoveelste offensief van onze zorgzame overheid om ons een gezonde levensstijl door de strot te persen. Dat die voor suikerhoudende frisdranken geldt, lijkt me logisch. En dat kunstmatige zoetstoffen onder eenzelfde regiem vallen, gaat er ook nog wel in. Want die staan niet bepaald te boek als gezond. Maar ook mineraalwater met een smaakje, met of zonder prik, lijkt in één moeite door te zijn meegezogen in de prijsverhoging. En daar zit noch suiker in, noch een substituut. 

Het lijkt alsof ze ons in Den Haag allemaal aan het platte flessenwater willen krijgen, dat even smakeloos is en net zomin bruist als de Algemene Beschouwingen. Terwijl ik dacht dat je dát (drinkwater, niet het politieke gezeik) in Nederland gewoon uit de kraan kon tappen. Voor een prikje en zonder milieuonvriendelijke verpakking, die ondanks de plastictoeslag verdacht vaak bij het zwerfafval strandt.

 

Korte metten

Wat óók niet meer mag, zijn vapes met een smaakje. Naar verluidt een nieuw complot van de tabaksmaffia om via de spes patriae ook de eigen toekomst veilig te stellen. Deels geloof ik dat graag, want als je nicotine verkoopt die naar bosbessenijs smaakt, laad je op z’n minst de verdenking op je dat je alvast je contingent kettingrokers op de kleuterschool probeert te ronselen. 

Die industrie is echter, voor zover mijn kennis strekt, niet in handen van de traditionele longkankergrossiers, maar van schimmige bedrijfjes in China. Wat die allemaal in hun producten stoppen, weet geen hond. Misschien wel een gemalen vleermuis met een loopneus, een rokershoest plus een druiper … Gezondheidswetenschappers zijn, hoogstwaarschijnlijk terecht, op de langetermijngevolgen niet gerust.

Het enige wat ik nu al zeker weet, is dat die wegwerpvapes op stoom worden gehouden door een loeigiftige lithiumbatterij. En die verdwijnt, na bewezen diensten, met omhulsel en al in de afvalcontainer. Bij onze gewezen mede-Europeanen aan gene zijde van het Kanaal is inmiddels sprake van een ware vapepandemie onder minderjarigen (met als positief neveneffect dat de morsige schooltoiletten geuren als een fruitboomgaard in het oogstseizoen). In een BBC-reportage werd een hupse meid van hooguit zestien opgevoerd, die schuldbewust een uitpuilende zak toonde met daarin de stoffelijke overschotten van alle waterpijpen in zakformaat die zij de voorafgaande maanden had leeggelurkt. Maar ook dáár gaan we korte metten mee maken. Net zo effectief als het recente lachgasverbod of onze heilige oorlog tegen het witte grachtengordelhipsterneuspoeder.

 

Tienertoer

Weet u wie ook heel erg op de gezonde tienertoer is, tegenwoordig …? Onze onvolprezen NS, die z’n voortrekkersrol binnen het openbaar vervoer overigens steeds minder kan waarmaken. Zelfs opperconducteur Koolmees kreeg een uitbrander toen hij op het plein voor station Amersfoort een peuk opstak. Kennelijk valt dat plein onder NS-territorium. Terwijl ík zou denken: zorg nou eerst dat je treinen een beetje volgens dienstregeling rijden. Want dat is toch je corebusiness … of zou dat moeten zijn. Dat niet om de haverklap een hoofdverbinding wekenlang platligt wegens een verzakte spoordijk of een bovenleiding die door koperdieven ontvreemd is. Of doordat een kraanmachinist die de boel op de rails moest helpen houden, z’n eigen vervoermiddel in een onbewaakt ogenblik dwars over het spoor had geparkeerd.

Het zijn trouwens oplichters bij de NS. Want hoewel de geplande astronomische prijsverhoging voor dit jaar is afgekocht door de politiek, mag ik wél bijna tien procent extra voor m’n voordeelurenkaart bijpassen. Daarmee is de prijsverlaging van een tijdje terug, omdat ik niet langer in de middagspits met korting mocht reizen, meteen van de spoorbaan. En die spitstoeslag, helemaal de omgekeerde wereld, is ook nog allesbehalve een gepasseerd station. 

In de tussentijd mag de klant een snelheidstoeslag ophoesten voor de Intercity direct, die vrijwel steevast twintig minuten tijdwinst tenietdoet via een half uur vertraging. En de laatste tijd zelfs vaker niet rijdt dan wel, aangezien het nieuwe materieel blijkbaar opnieuw door een speelgoedfabrikant in elkaar is geflanst. Tel daar het voor medereizigers en bovenal NS-personeel buitengewoon belastende gelazer met zwartrijders en andere dwarsliggers bij op, en je begrijpt waarom veel forenzen liever achteraan de file aanschuiven.

 

Nooit genoeg

De hoofdoorzaak van alle burgerlijke ongehoorzaamheid is niet zozeer dat de autoriteiten te veel van hun onderdanen verlangen. Maar dat het nooit genoeg is, laat staan klaar. Een suikertaks (die officieel anders heet, maar dat doet er niet toe) gaat hand in hand met een zoetstoffentaks. Het ene rookverbod is nog niet opgetrokken of er komt alweer een volgende oekaze overheen. Nadat we op een tegendraadse enkeling na allemaal tot het vegetarisme zijn bekeerd, wordt ons voorgehouden dat we collectief veganist moeten worden. De zonnepanelen liggen koud op het dak van de garage voor je elektrische auto, of de subsidieregeling die je over de streep had getrokken, wordt met terugwerkende kracht opgedoekt. Heb je net je kind bijgebracht dat transgenders óók mensen zoals u en ik zijn, gaat er na Anouk - die het vast niet zo kwaad zal bedoelen - zo’n briesende FvD-blaag of lekenpriester uit Florida overheen. 

Het resultaat? Je mag bijna niks meer, en wat nog wél mag dat moet. Wat gisteren beter of op z’n minst minder slecht voor je was, is vandaag opeens nóg slechter. Zelfs je houtkacheltje blijkt tussen de regels door een grotere bedreiging voor mens en milieu dan een complete staalfabriek of kolencentrale. Zo maak je op den duur zelfs van de meest welwillende en gezagsgetrouwe burger een dissident of saboteur.

Gevolg is dat de doelgroep zich niets meer laat wijsmaken. Of, van de weeromstuit, álles, zolang de informatie maar niet afkomstig is uit betrouwbare bron. Dan heet suiker opeens het nieuwe novitsjok, of een thermometer het veiligste voorbehoedmiddel. Op gezag van een zweefteef in een leesmaptijdschrift of een tot influencer omgedoopte nitwit op TikTok. Zo pakt het middel vaak per saldo erger uit dan de kwaal (wat trouwens sinds de coronapandemie sluipenderwijs de communis opinio over vaccinatie schijnt te zijn geworden).

 

In gelid

De grens tussen nudgen en treiteren is flinterdun en fluïde. En bovendien: wat is rationeel gedrag dat heilzaam is voor zowel individu als samenleving? Als we gezonder leven, zijn we minder geld kwijt aan zorgverzekeringen. Maar moeten de pensioen- en AOW-premies omhoog, om van de lagere accijnsopbrengsten maar te zwijgen. En dood gaan we uiteindelijk, vroeger of later, toch.

Zodra we - met of zonder overheidsdwang - allemaal afgeslankt, uitgerookt en zo fit als een scharrelhoentje met commandotraining zijn, mogen we in gelid naar het front om met onze killerbody’s de oprukkende Russen af te stoppen. Benieuwd of die spartaanse ascese z’n vruchten afwerpt wanneer zo’n hypersonische raket op ons afkoerst terwijl we, met Rutte als regisseur en Pechtold als dirigent, in koor ‘piefpafpoef’ staan te croonen.