Toevallig (want ik ben niet zo’n fan) vernam ik dat Johan Derksen z’n eigen biografie krijgt, net als The Queen. De man is vast zo trots als een aapje ... Het blijkt maar weer eens hoezeer roem aan inflatie onderhevig is, vandaag de dag. Vroeger moest je een halve bibliotheek, een uitpuilende trofeekast of een strekkende meter ridderordes op je conto hebben, voordat een historicus na je verscheiden z’n vrije uurtjes in de optekening van je wapenfeiten voor het nageslacht investeerde. Tegenwoordig is wat reactionaire borrelpraat in de commerciële ether blijkbaar genoeg.
Nu kan ik stiekem zo’n flauwe grap over de kickbokser van het pietenprotest nog wel billijken. Een tikkie terug noemen ze dat in vakjargon, indien ik me als leek niet vergis. Maar als je met droge ogen beweert dat het met de discriminatie in uitgerekend het voetbal wel meevalt, dan ben je of stekeblind en stokdoof voor alle spreekkoren op de tribune, of je hebt sinds 1977 in cryostase doorgebracht. Met een schuin oog op ’s mans door het leven getekende voorkomen acht ik die laatste verklaring niet de waarschijnlijkste. Of al dat gefoeter onder de karakteristieke Vikingknevel genoeg stof oplevert voor een boeiende levensbeschrijving, waag ik te betwijfelen, maar wij zullen het zien.
Onder welke vlag die huldeblijk verschijnt, is een interessante vraag. Bij iemand als Rutte liggen de opties voor het oprapen. ‘De leugen regeert’ is een inkopper, maar die was al vergeven. ‘Robin Hood in reverse’ lijkt me ook wel een pakkende titel. Terwijl bij huisbaas Haagse Harry iets in de trant van ‘Van betonrot naar marmer’ de lading aardig dekt.
Nu is beroemdheid in het socialemediatijdperk sowieso vluchtiger, vergankelijker en grilliger dan ooit. We swipen gedachteloos grinnikend van de ene keyboardspelende kat naar de volgende eendagsvlieg. En we liken een onbekende grootheid de hemel in die we de volgende ochtend alweer vergeten zijn. Trouwens, evenals likes zijn ook reputaties te koop. Voor een paar honderd euro haal je een certificaat in huis waarmee je kunt aantonen dat je beëdigd kunstenaar bent, las ik in de NRC. Net als bij die wulpse Oostblokdames en erfenisjes uit den vreemde zijn er altijd weer simpele zielen die erin trappen.
Onlangs was op het volksere NU.nl niet het coronavirus, maar een prille zijtak van ons vorstenhuis trending topic. De reden: het meiske in kwestie was in een onbewaakt ogenblik door een stealthpaparazzo vereeuwigd in het gezelschap van een peuk, en zo op de cover van de voorgedrukte kattenbakvulling beland. Op haar Instagramaccount, dat op het eerste gezicht een grotere aanhang heeft dan de hele monarchie, vroeg het arme kind zich verontwaardigd af of dit voorpaginanieuws was.
Op gevaar af de Al Bundy van het CDA achter m’n staart te krijgen, geef ik haar volmondig gelijk. Wanneer het de te pas en te onpas opgevoerde ‘voorbeeldfunctie’ betreft, kan ik wel kwalijker uitspattingen bedenken. Dit non-item gaf godbetert meer consternatie dan alle strapatsen van haar hoge ome, die het broeikaseffect aanzwengelt met dure speedboten, met bonnetjes sjoemelt en z’n frustraties op ambulante karbonaadjes in z’n achtertuin botviert, bij elkaar. Dat mej. de gravin haar halsmisdrijf ook nog heel archaïsch met ‘cigaret’ betitelde, maakt het Cissy van Marxveldt-effect compleet. Uit zo’n detail schemert door hoe achterhaald de Soestdijkse poppenkast is. Maar ach, als het alternatief Trump heet ...
Feitelijk meten we allemaal met twee maten. Op zich is het goed dat zo’n oekazefetisjist als Grapperhaus een veeg uit de pan krijgt wanneer-ie zich op z’n eigen bruiloft niet aan z’n eigen regeltjes houdt. Orwell zei het al: All animals are equal, but some animals are more equal than others. Het is heel menselijk om de draak met zo’n miskleun te steken. Maar als je daarin doorschiet, wordt het al snel een kwestie van de balk en de splinter. En sta je schuimbekkend doodsbedreigingen te blèren aan het adres van een van de weinige parlementariërs die nog weleens omkijken naar hun achterban.
Dit zie je ook aan zo’n racismedebat, dat binnen de kortste keren ontaardde in een op apartheidsleest geschoeide loopgravenoorlog. En dat is jammer, want daar is het onderwerp te belangrijk voor. Als je blijft steken in identiteitspolitiek gesteggel - een gekleurde actrice ging pas publiekelijk door het stof, omdat ze blijkbaar niet zwart genoeg was geweest voor een rol -, verlies je de hoofdzaak uit het oog. Namelijk hoe we met elkaar, onze vooroordelen en onze geschiedenis omgaan. En dan vooral hoe we daarvan kunnen leren om herhaling te voorkomen. Want het verleden veranderen kunnen we niet. De toekomst daarentegen met een beetje goede wil wél.
Een debat is geen debat wanneer niemand naar elkaar luistert. En bij een discussie tussen gelijkgezinden staat de uitkomst bij voorbaat vast. Een Clarice Gargard kan zo’n impasse niet weer vlot trekken, om maar te zwijgen van een ijdeltuit als Jort Kelder. Misschien een suggestie: Typhoon.
In wezen houden we allemaal krampachtig de schone schijn op. Met name de zogenaamde sociale media zijn in dat opzicht berucht. De mogelijkheden om kennis en inzicht te verwerven, zijn dankzij de digitale revolutie groter dan ooit. Maar we zien alleen wat we willen zien, door onze oogkleppen die we trots ‘identiteit’ noemen. Wie zichzelf voor de gek wil houden, vindt altijd een dankbaar gehoor.
Waar die façade toe leidt, zou onderhand duidelijk moeten zijn. De vulkaan rommelt en braakt dreigende rookpluimen uit waar het rebelse gravinnetje bij lange na niet aan kan tippen. Maar we liken, trollen en navelstaren onverstoorbaar door. Totdat de bom uiteindelijk barst en de kokende lava ons van de sokken spoelt. Dan haben wir es nicht gewusst en worden fluks de beschuldigende vingertjes in stelling gebracht. Het hele #MeToo-gebeuren is een sprekende illustratie. Een hoogleraar die studentes extra punten gaf voor orale examens ... alleen een nóg groter cynicus dan ik schaart zulke waanzin onder de noemer positieve discriminatie.
Qua onderwijs is Nederland van koploper hekkensluiter geworden, maar we doen alsof het niemand deert. In de politiek is het ons kent ons troef, waarbij de nieuwe partijen geen haar beter blijken dan de oude. En terwijl God in brede kringen bij het grofvuil is gezet, worden de meest absurde waandenkbeelden en complottheorieën gepromoot door kritiekloze aanhangers. Als je de pech hebt dat zo’n dwaas net z’n 15 minutes of fame beleeft terwijl-ie de laatste lichting kolder retweet, is de geest uit de fles.