De aanhoudende misère op de beursvloer vormt het beste bewijs dat niets zo beroerd is voor de economie en de welvaart als gebrek aan stabiliteit. Alleen speculanten houden wel van een gokje. Voor investeerders, bedrijven, werknemers en consumenten is onvoorspelbaarheid de dood in de pot. Bij iedere onbezonnen oprisping uit het Witte Huis wordt het risico groter dat de hele wereldeconomie, Amerika voorop, in een steile duikvlucht belandt. Om preciezer te zijn de variant die onder economen bekendstaat als stagflatie. Dan zijn we zo weer terug in de magere jaren zeventig en tachtig. Een flinke duit armer, maar klaarblijkelijk geen dollarcent wijzer.

Ook wanneer je niet alleen kijkt naar beurskoersen en koopkrachtplaatjes is een zigzagkoers dé manier om je eigen toekomst te ondermijnen. Neem die zonnepanelen bijvoorbeeld. Nu opgewekte energie die je zelf niet verbruikt geen extra zakcentje oplevert maar alleen maar geld kost, dreigt de vergroening in de gevarenzone te verlijeren. 

Groensparen, windmolenparken van hetzelfde laken een pak. Na jaren van gestage afname zit de CO₂-uitstoot in Nederland opnieuw in de lift. Amerikaanse chemiebedrijven in de Botlek die energiek hun verbruik en uitstoot hadden aangepakt, staan vanwege de dure stroom en steeds verder aangescherpte regelgeving op het punt moedeloos huiswaarts te keren. Trump zal vast blij wezen. Welcome home, boys!

 

Shocktherapie

Ondertussen lijkt Donny Montana, ondanks de Atlantikwall voor z’n dikke kop, zelf ook wel een beetje verbouwereerd dat z’n geklungel met importheffingen zoveel teweeg heeft gebracht. Waarbij de felle kritiek van z’n eigen achterban wellicht zwaarder meeweegt dan de bloedrode cijfers op de koersenborden. Of de bondige diagnose van de officieel onverminderd communistische Chinezen dat de markt zijn vernietigende oordeel over diens antivrijhandelsoffensief heeft geveld. 

Niet dat president Slump daardoor een haarbreed van de ingeslagen koers afwijkt. Zijn laatste kulverhaal is dat de markt (lees: de Amerikaanse handelsbalans) een krachtig medicijn nodig had om na de cold turkey weer vief als een hoentje op te krabbelen. Dat de economische groei eveneens onder de nullijn duikt, en de modale Amerikaan behalve hogere prijzen en een extra portie inflatie ook de meerprijs van een lagere dollarkoers te verstouwen krijgt, zal hem hotdog wezen. En de olieprijs tuimelt solidair mee omlaag: dat scheelt toch een slok op een bourbon. Zelfs de meest geavanceerde economische modellen staan machteloos tegenover deze stokdove olifantenstier, die uitdagend trompetterend amok maakt in de mondiale porseleinkast.

Misschien kan-ie wat betreft shocktherapie z’n licht opsteken bij z’n eigen medicijnman: de laatste levende Kennedy, die tijdens corona uit de kast kwam als antivaxer. Nu als voorproefje van een vogelgrieppandemie de mazelen wild om zich heen grijpen en zelfs al enkele dodelijke slachtoffers te betreuren zijn, is de minister plotseling uit een heel ander vaatje gaan tappen. Opeens was vaccinatie wél een heilzamere remedie dan gewoon uitzieken met een vitamineshot en een aspirientje. Of en wanneer de beurskoersen zich herstellen, blijft voorlopig een open vraag. Maar het is in elk geval bemoedigend dat niet elke ploegmaat van Trump onontvankelijk is voor voortschrijdend inzicht.

 

Ruilhandel

Het hele idee dat een tekort op de handelsbalans automatisch betekent dat je wordt leeggezogen of getild, is bij voorbaat bizar. Als je die redenering consequent doortrekt, vormt een terugkeer naar totale autarkie het onontkoombare eindstation. Met op z’n hoogst een klein beetje ruilhandel. 

Je hebt alleen reden om je te beklagen als je vermoedt dat je handelspartner zich, al dan niet met staatssteun, aan concurrentievervalsing of dumping bezondigt. Bij bijvoorbeeld de Chinese auto-industrie is dat niet helemaal ondenkbaar. Al gaat ook de EU niet vrijuit, getuige de tegen afbraakprijzen op de Afrikaanse markt geloosde gesubsidieerde plofkip. Maar we moeten ons realiseren dat de tijd dat ‘made in China’ synoniem was met namaakprullaria tot het verleden behoort. De Europese auto-industrie ondervindt eveneens de gevolgen van de wet van de remmende voorsprong. Dan lijkt een gezamenlijk tegenoffensief, met innovatie als speerpunt, een constructievere strategie. Voordat Elon ging freewheelen, had Tesla tenslotte niet over de afzet in Europa te klagen.

Of verdere escalatie (waar alleen Poetin goed garen bij spint) kan worden voorkomen, ligt niet alleen aan de VS. Terwijl ik dit schrijf, stroopt minister Klever voor Buitenlandse Handel alvast strijdlustig de mouwen op. Als niet te onderhandelen valt, volgen onverbiddelijk repercussies. Ze heeft blijkbaar niet meegekregen dat zo’n aanpak averechts werkt bij een doorgedraaide dolleman die al lang niet meer voor rede vatbaar is. De Chinezen hikken inmiddels tegen driedubbele cijfers aan, and counting. Waarbij Trump, die zo bang is te worden genaaid, niet doorheeft dat China en Rusland Amerika straks gezamenlijk sandwichen. De laatste berichten van het Oekraïense front beloven weinig goeds, doch Washington blijft ziende blind doordenderen.

 

Goodwill

Merkwaardig trouwens dat Klever zich aan het beginsel ‘eigen volk eerst’ stoort. In haar dubbelrol als minister voor Ontwikkelingshulp verdedigde zij vurig het standpunt dat zulke hulp uiteindelijk ten goede aan het donorland diende te komen. Dat kómt ontwikkelingshulp uiteindelijk ook. Maar net als Trump is Klever kennelijk van mening dat je voor goodwill weinig kunt kopen.

Per saldo zou de voornaamste schadepost van dit onverkwikkelijke potje gebakkelei tussen tot voor kort gezworen bondgenoten weleens niet het verdampte geld op de beurs kunnen betreffen. Zolang de koersdaling niet op grootschalige paniekverkoop uitdraait, schiet de geldboom op den duur wel weer de hoogte in. Ook de echte economische schade valt met wat kunst-en-vliegwerk binnen de perken te houden. 

Het vertrouwen, dat volgens het gezegde sneller gaat dan komt, is daarentegen door één ondoordachte zet voor vele jaren geschonden. En vertrouwen vormt nu precies de basis onder alle handelspraktijken, het zakenleven, het geldstelsel en de economie als geheel. Als je niet meer voetstoots kunt aannemen dat je partner de wederzijdse afspraken en eigen verplichtingen nakomt, lijkt ‘diefstal’ - Trumps definitie van vrijhandel - ineens een onschuldig vergrijp. Dan dekken termen als beroving met geweld, afpersing plus gedwongen winkelnering beter de lading. Met andere woorden: exact de manier waarop Trumps Amerika zich als supermacht jegens zowel vriend als vijand opstelt. Niettegenstaande alle verwijten van de pot aan de ketel.

 

Arnie

Voor iemand met de grenzeloze ambities van Trump is de wereld letterlijk te klein. Van de Gazastrook tot Groenland beschouwt hij de complete aardbol als z’n aanbouw. Ik ben benieuwd of Lubach, nu het écht erom spant, via z’n nieuwe commerciële uitlaatklep nog steeds lollig doet over America First, the Netherlands Second. 

Maar met Trump weet je eigenlijk nooit waar je aan toe bent. Misschien is het hele idee achter die fittie met China wel dat hij koste wat kost wil voorkomen dat Arnie - net als Bruce en Clint een iconisch oldskool-voorbeeld van de redelijke Republikein - in z’n nadagen uitentreuren goedkope boormachines moet helpen slijten. Maar de tijd dat Amerika alles in eigen huis maakt, tot de ijzerwaren en de bedrading in Musks Tesla’s aan toe, komt nooit meer terug. Invoerrechten of geen invoerrechten. Een president die zulke basics niet begrijpt, is met terugwerkende kracht aan z’n pensioen toe.

Eén troost: in de Bijbel, die voor team Trump naar eigen zeggen de leidraad vormt, staat geschreven dat de eersten de laatsten zullen zijn. Met gelijk een disclaimer erachteraan als domper op voorbarig optimisme: niet in deze wereld, maar in het hiernamaals. Hoewel … als het op deze voet doorgaat, is de finale verlossing mogelijk dichterbij dan we dachten.