Hoewel ik niet van het houtje ben en zeker niet bijgelovig, beschouw ik het verscheiden van paus Franciscus op tweede paasdag als een vingerwijzing van hogerhand. De laatste officiële boodschap van deze simpele dorpspastoor, die tot tot ieders verbazing - niet het minst de zijne - in het Vaticaan was aanbeland, was een pleidooi voor vredelievendheid, verdraagzaamheid en bescheidenheid. Wat schril contrasteert met z’n wereldlijke evenknie in het Witte Huis, die te pas en te onpas z’n eigen grootsheid en genialiteit bewierookt. Hoewel ieder signaal veeleer op het tegendeel duidt.

Laten we even de voornaamste wapenfeiten langslopen van de eerste honderd dagen van Trumps tweede termijn. Als hij, zoals hij met gepaste ootmoed beweert, door God is uitverkoren om Amerika weer groot te maken, dan moet de administratie hierboven een nog grotere janboel zijn dan die bij het UWV. Sinds zijn aantreden duikelde Wall Street zo’n 15 à 20 procent in het rood. Grosso modo, want onder Trump regeert sowieso de dagkoers. En die score is nog geflatteerd, aangezien de dollar sinds z’n handelsoorlog eveneens is gekelderd. 

Als een uitputtingsslag met de Chinezen je enige prioriteit is, zou dat misschien nog te billijken zijn. Maar Joe Modaal betaalt daar tweemaal de rekening voor: uit z’n pensioenpot én z’n portemonnee. Want alles wordt duurder en schaarser terwijl z’n spaargeld zienderogen verdampt. En tenzij je de VS op één lijn wilt brengen met Mexico om migranten te ontmoedigen, zie ik Joe evenmin uit eigen beweging naar een nieuwe uitdaging achter de naaimachine of lopende band solliciteren. 

Door macro-economen worden gedienstig allerlei rationale argumenten voor deze kamikazekoers aangedragen. Ik ben echter bang dat die te hoog zijn gegrepen voor de founding father van deze crisis uit eigen atelier. Zelf gok ik erop dat het stabiele genie simpelweg te stom en te koppig is om z’n ongelijk toe te geven. En wat de collateral damage betreft, vrees ik dat de New York Times het bij het rechte eind heeft met de hypothese dat het lot van de gewone Amerikaan de multimiljonairs en miljardairs uit Trumps entourage geen ruk interesseert. De oligarchen zingen de dollemansrit wel uit en hoeven er geen hap voor te laten staan.

 

Tweedehandsautoverkoper

Er is natuurlijk méér in het leven dan de economie. Door naar de wereldpolitiek dan maar? Van Trumps belofte om binnen 24 uur Rusland en Oekraïne te verzoenen is weinig terechtgekomen. Zeg maar gerust: helemaal niks. De man lijkt zó gefixeerd op z’n grondstoffendeal dat hij niet eens doorheeft dat de door hem zo vurig bewonderde Poetin zich niets van hem aantrekt. Zelfs een staakt-het-vuren van een schamele anderhalve dag bleek geen haalbare kaart. 

Ook niet zo verwonderlijk als je een KGB-tsaar, die het Russische Rijk in z’n oude glorie wil herstellen, probeert te paaien met praatjes die zo op het repertoire van een tweedehandsautoverkoper konden staan. Zoals het blaartrekkende gewauwel over dealtjes sluiten, opdat Rusland en Oekraïne vrij vertaald allebei gillend rijk kunnen worden. Kan Zelensky zich een mooi pak laten aanmeten voor z’n eerstvolgende bezoek aan het Witte Huis … Ik zou nog veel langer over zulke hemeltergende stompzinnigheid kunnen uitweiden, maar de foto boven het aangehaalde artikel zegt eigenlijk al genoeg. Zelfs met Danny DeVito’s personage in Matilda is het prettiger zakendoen.

In het Heilige Land wil het evenmin vlotten, behalve als je Netanyahu als de messias beschouwt. Zelfs als hulpverlener, journalist of fotograaf ben je een legitiem doelwit, en het Israëlische leger heeft becijferd dat één dooie Hamasstrijder honderd burgerlevens mag kosten. Op deze voet zijn de Palestijnen snel op en kan Trump met z’n bulldozers aan de slag.

 

Heilige kruistocht

Terwijl het dankzij Trump op het wereldtoneel chaos troef is, is het op Amerikaanse bodem ook allesbehalve pais en vree. Trump vaardigt meer Führerbefehle uit dan Hitler en Stalin bij elkaar en lapt aan de lopende band rechterlijke uitspraken aan z’n laars, tot die van het Hooggerechtshof aan toe. Elke persmuskiet die niet kritiekloos z’n lulkoek napapegaait als ware het hemels manna, krijgt een uitsmijter of advocaat aan z’n broek. Bij de overheid of in het onderwijs zijn je dagen geteld als je je met klimaatverandering, het slavernijverleden of genderkwesties bezighoudt. De universiteiten liggen zó zwaar onder vuur dat de Universiteit Twente weleens Harvard in de wereldtop zou kunnen aflossen indien het kabinet Schoof niet een vergelijkbare kaalslag op stapel had staan. Zelfs als baas van de Fed ben je niet veilig. Als u zich laat ontvallen dat deze modus operandi verdacht veel naar alleenheerschappij riekt, zijn we het eens.

Trump is natuurlijk niet het eerste democratisch verkozen staatshoofd dat zich als een dictator ontpopt. Illustere volksmenners als Caesar en Hitler, en in een recenter verleden Poetin en Erdogan, gingen hem voor. Kenmerkend voor zulke figuren is dat de onvrede over reële problemen wordt gekanaliseerd tegen een imaginaire vijand, of die nu het Jodendom heet of de Cabal. Alles staat in het teken van deze heilige kruistocht, en iedere dissident is bij voorbaat verdacht. De oppositie wordt monddood gemaakt, en wie niet binnen de lijntjes kleurt, is z’n leven niet langer zeker. In de VS van nu zijn transgenders volksvijand nummer één; zoiets zegt al genoeg.

Wat dat laatste betreft, dringt een vergelijking met EU-dissident Hongarije zich op, waar Wilders’ schoonpapa in het kader van een ‘grote paasschoonmaak’ transgenders en andersgeaarden in het algemeen nog verder uit de openbaarheid verbande. Middels een grondwetswijziging nota bene, het zwaarste middel. En ‘echte’ vrouwen moeten hun bek houden en baby’s baren; ook op dit punt zijn Hitler, Trump, Poetin en Erdogan het hartgrondig eens. Kanonnenvoer kun je immers nooit genoeg op de plank hebben, en die zogenaamde overbevolking is domweg ‘fake news’. Het is niet het enige opzicht waarin de reactionaire garde zich roomser betoont dan de overleden paus.

 

Kritische massa

Enfin, de tijden veranderen, en geenszins ten goede. De (bij monde van de Heilige Vader z.g.) flikkerbende in het Vaticaan zal zich ongetwijfeld beijveren om een conventionele studeerkamertheoloog met dito denkbeelden als Franciscus’ opvolger te benoemen. Die onder de naam Pederastus de zoveelste alle vormen van ontucht buiten de Kerk te vuur en te zwaard bestrijdt, en die daarbinnen als vanouds met de mantel der clandestiene herenliefde bedekt. Absolutie op afroep verkrijgbaar tegen gerede betaling. Op zowel het politieke als het religieuze vlak is niets nieuws onder de zon. De mensheid is binnenkort terug bij af, een hoop welvaart, vrijheid en illusies armer. Maar alles is relatief, want tenslotte is freedom slavery en ignorance strength.

Toch zijn er nog mogelijkheden om het tij te keren. Blijkens de polls lijkt Trump zoetjesaan z’n krediet te verspelen. Althans bij het deel van z’n aanhang dat nog lezen, rekenen en logisch denken kan. Zelfs in het door Republikeinen gedomineerde Congres begint het zachtjes te rommelen. Bijna een godswonder wanneer je bedenkt dat de Republikeinse factie bij Trumps aantreden uit louter Ruttes leek te bestaan, die met een verzaligde glimlach goedkeurend knikten bij elke fluim die vanaf het spreekgestoelte in hun gezicht geslingerd werd.

Het is te hopen dat het ongenoegen met Trumps despotisme en geklungel eerder een kritische massa bereikt dan diens ongebreidelde macht. Met alleen maar de facto dictaturen om ons heen wordt het anders heel lastig om hier de democratische schijn op te houden. In geval van uiterste nood lijkt onze secretaris-generaal me de aangewezen persoon om de Amerikaanse president er met verschuldigde eerbied op te attenderen dat de VS tot nog toe als enige NAVO-land artikel 5 ingeroepen heeft.