Op Bevrijdingsdag ben ik maar thuisgebleven, net als tachtig jaar eerder mijn moeder. Die had op het moment suprême huisarrest op last van haar toenmalige onderduikmoeder: een familielid dat door haar huwelijk met een niet-Joodse man onder de radar van de bezetter had weten te blijven. Toen de Canadezen arriveerden, was mijn moeder veertien jaar, waarvan ze er vier op de vlucht doorgebracht had. Dan ben je wel toe aan een beetje vrijheid.

Toen ze eindelijk weer boven water durfde te komen, wachtte haar - net als veel lotgenoten - een allesbehalve warm welkom. Ik memoreer het nog maar eens: nergens in Europa draaide de vernietigingsmachine van de Holocaust efficiënter dan hier. De Nederlander die de meeste Joden had gered, was een Duitser, in Wehrmachtuniform nota bene. Gênanter kan het haast niet.

De bondgenoten die Nederland, en bij uitbreiding de wereld, uit de klauwen van de nazi’s hebben bevrijd, lijken zoetjesaan onze vijanden te zijn geworden. Vrede is verder dan ooit in het recente verleden te zoeken. En de vrijheid, in alle vormen en maten, staat bijna overal onder druk. Volgens insiders bevindt dit continent zich momenteel in een grijs schemergebied: noch vrede, noch oorlog. Me dunkt dat dus weinig te vieren valt.

 

Vrijheidsmaaltijd

Vijf jaar geleden, bij het 75-jarig jubileum, was ik er ook al niet bij. Toen waren het niet de Russen die roet in de vrijheidsmaaltijd hadden gegooid, maar de Chinezen. Als de man die indertijd aan het roer stond, eerder aan de rem had getrokken en resoluut een streep door de wintersportvakanties en carnavalsvieringen had gehaald, hadden de festiviteiten wellicht op een lager pitje doorgang kunnen vinden. 

Diezelfde man speelt nu notulist bij de NAVO. En praat gezagsgetrouw de POTUS na dat we subiet moeten opschalen naar een defensiebudget van 5 procent van het BNP. Dit allemaal niet in de laatste plaats omdat z’n voorganger, óók zo’n archetypische calculerende Nederlander die ná de oorlog in allerijl aanmonsterde bij het verzet, had verzuimd door te geven dat onze Russische overbuurman onoverkomelijke bezwaren tegen de verdere uitbreidingsplannen koesterde.

Nu valt, op de keper beschouwd, voor de liefhebber nog genoeg te denazificeren. In voormalige Oostbloklanden zoals Hongarije en binnenkort Roemenië, maar ook dichter bij huis: in Italië, Frankrijk, Duitsland én least but not last Nederland. In de zogenaamde eredivisie van het betaald voetbal werd een speler van kleur op de bekende apengeluiden vanaf de tribune (waar immers de apen zijn ingekwartierd) getrakteerd. Bij een voetbalwedstrijd in de bovenste regionen van de zaterdagamateurs voelde deze of gene verstandelijk uitgedaagde zich kennelijk geroepen om, aan de vooravond van Dodenherdenking, de Elon Muskgroet ten beste te geven. Als het aan mij ligt een levenslange rode kaart. En om de jongere generatie het sportieve voorbeeld te geven, sloeg elders in deze regio een coach van een jeugdelftal de scheidsrechter het ziekenhuis in. Nou ja, voetbal is oorlog … Als de Nederlandse legerleiding in de meidagen van 1940 een staalkaart van dit zootje ongeregeld met attributen bij de grens had opgesteld, in stede van prehistorische veldartillerie en dienstplichtigen met musketten uit de Tachtigjarige Oorlog, wed ik dat de moffen al vóór Nijmegen rechtsomkeert hadden gemaakt.

 

Sentimenten

De twee minuten stilte voor Dodenherdenking heb ik uiteraard in acht genomen. Ook dat was voor sommigen blijkbaar te veel gevraagd. Voor de goede orde: de onderliggende sentimenten begrijp ik. We herdenken niet alleen ‘onze’ doden. En je hoort mij niet zeggen dat Netanyahu goed bezig is, al vinden Trump en geestverwanten de ingeslagen koers klaarblijkelijk pico bello. Het is duidelijk dat de huidige lichting Israëlische politici de Tweede Wereldoorlog niet heeft meegemaakt. Want als je een complete generatie die nog niemand iets heeft misdaan in één moeite door mee platbombardeert, uithongert, verminkt of anderszins naar de verdommenis helpt, heet dat in mijn woordenboek gewoon genocide.

Aan de andere kant moeten de trouwe Hamassupporters hier te lande nog maar eens wat videomateriaal bekijken waarin de aanslagplegers van 7 oktober hun moordpartijen, verkrachtingen en andere ‘heldendaden’ met een vette grijns op hun gore smoelwerken vierden. Als dát niet onder terrorisme valt, weet ik het echt niet meer. En geloof me: de meeste Palestijnen binnen én buiten de Gazastrook zijn de toyboys van Teheran onderhand ook meer dan beu. Maar er moeten, wederom binnen én buiten de Gazastrook, betere manieren bestaan om ‘hearts and minds’ te winnen dan een Nakba in het kwadraat. 

Wat ik hiermee vooral wil zeggen, is het volgende. Als je denkt dat voor jou en je maatjes minder strenge spelregels gelden dan voor anderen, kom je er nooit zonder kleerscheuren samen uit.

 

Selfkicker

Die vrede binnen vierentwintig uur in Oekraïne bleek een losse flodder. En de vraag is of daar verandering in komt nu de hersendode selfkicker in het Witte Huis z’n grondstoffendeal in de wacht heeft gesleept. In Moskou lijken ze voorlopig niet onder de indruk. Poetin trekt wel weer een blik Noord-Koreanen open, in de wetenschap dat elke kilometer terreinwinst hoogstwaarschijnlijk een blijvertje is. Alsof je een overvaller die zojuist een oud vrouwtje heeft beroofd, de inhoud van haar portemonnee laat houden als beloning voor de moeite. Op een tientje voor de tram en een kop thee voor de schrik na.

Estland, waar de Russische minderheid haar stemrecht is kwijtgeraakt, staat vermoedelijk als eerstvolgende op de shortlist voor een ‘vredesoperatie’. Trump heeft toch zijn handen vol aan z’n eigen denazificatiecampagne, die tegen klimaatwetenschappers, transgenders, al dan niet legale migranten, journalisten en andere subversieve elementen is gericht. Zelfs buitenlandse films prijken sinds kort op z’n zwarte lijst, onder het mom van bescherming van de eigen industrie. Alsof de modale Deense arthousefilm de Titanics en Barbies uit de bioscopen verdringt. 

Als voorschot op de goede afloop trakteerde de bijna-tachtiger zichzelf, bescheiden als altijd, op een militaire parade voor z’n verjaardag. Illustere geestverwanten als Hitler en Stalin gingen hem voor.

 

Billentikkers

Zelfs nieuws waarom je in eerste instantie moet lachen, is feitelijk eerder om te huilen. Zoals het bericht dat hardloopsters grosso modo minder te duchten hebben van bijtgrage wolven dan van billentikkers op fatbikes. Of dit ook voor de Veluwe geldt, heb ik niet direct paraat, maar in elk geval in onze hoofdstad. Nu maar hopen dat het allochtone billentikkers en bij voorkeur ama’s betreft, dan kunnen we Marjolein Faber van de ketting halen. En Femke mag uiteraard níét mee naar de Efteling.

In afwachting van de Russische invasie lijkt onze Rijkscommissaris in spe weinig haast te maken met zijn minder-minder-beleid inzake de jaarlijkse huurverhogingen. Die knabbelen net zo hard aan de bestaanszekerheid van zijn achterban als de inflatie, die in Nederland hardnekkig hoger blijft dan elders. Mede dankzij de hebberige overheid en inhalige FNV. Om niet straks achter het net te vissen, heeft mijn fidele huisbaas - met stip op de veertigste plaats in de Quote 500 - maar alvast aangekondigd dat hij als vanouds gaat voor het volle pond. 

Het worstcasescenario is dat corporaties te horen krijgen dat zij de komende twee jaar de nullijn moeten aanhouden. Waardoor de nieuwbouwplannen die de stikstofcrisis hebben doorstaan, alsnog in Geerts goedgevulde ijskast stranden. Terwijl particuliere huisjesmelkers, de Hongerwinter-speculanten van nu, het groene licht krijgen om te vragen wat de gek ervoor kan missen. Als dan weer een Woonprotest op stapel staat, vinden de powers that be vast wel een excuus om dat preventief te verbieden. We leven tenslotte in een vrij land … soms, als het schikt. 

Enfin, ik denk dat wel duidelijk is waarom ik geen aanleiding zag om de driekleur uit de mottenballen te halen. Mijn bevrijdingsdaggevoel is voorgoed voorbij.